માણસને જીવનકાળ દરમિયાન અનેક વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા થાય છે. ધન, સ્ત્રી, પુત્ર, બંગલો, મોટર, કીર્તિ, દાન, ધ્યાન, મોક્ષ, ધર્મ, વગેરે ઘણી વસ્તુઓ મેળવવાની તેની ઘણી ઈચ્છાઓ અને કામનાઓ હોય છે. શાસ્ત્રોએ આ તમામ ઈચ્છાઓના મુખ્ય ચાર વિભાગ પાડેલા છે.

(૧) ધર્મ

(૨) અર્થ

(૩) કામ

(૪) મોક્ષ

ઉપર્યુક્ત ચારેય પદાર્થ માણસે પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ. ધર્મથી અર્થ પ્રાપ્ત કરવો. અધર્મથી પ્રાપ્ત કરેલો અર્થ અનર્થ બની જાય છે. ધર્મ અને અર્થથી પ્રાપ્ત થયેલ કામનાથી તૃપ્ત થઈને જીવનું આખરી ધ્યેય મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનું હોવું જોઈએ. આ ચાર પદાર્થ પૈકી  (૧) અને (૪) ધર્મ અને મોક્ષ માટે સતત પુરૂષાર્થ કરવો જોઈએ. તેને કદાપિ પ્રારબ્ધ ઉપર છોડાય જ નહિ. જયારે (૨) અને (૩) અર્થ અને કામ પ્રાપ્ત કરવાનું માણસે પ્રારબ્ધ ઉપર છોડી દેવું જોઈએ. તેને માટે પુરૂષાર્થ કરવાની જરૂર નથી. પરંતુ આપણે તેથી ઉંધી જ દિશામાં ફરીએ છીએ. અર્થ અને કામ પ્રારબ્ધ ઉપર છોડી દેવાને બદલે માણસ તેને માટે સતત રાત-દિવસ પુરૂષાર્થ કરે છે અને આખરે પ્રારબ્ધ આગળ ઢીલો પડી જાય છે. જયારે ધર્મ અને મોક્ષ જેને માટે માણસે હંમેશા સતત જાગ્રત રહીને પુરૂષાર્થ કરવો જોઈએ, તેને તદ્દન પ્રારબ્ધ ઉપર છોડી દે છે અને તેથી કરીને તે બંને બાજુએ ગોથા ખાય છે. મહાભારતમાં મહર્ષિ વ્યાસે કહ્યું છે કે –

ઊર્ધ્વબાહુ: પ્રવક્ષ્યામિ ન ચ કશ્ચિત શ્રુણોતિ મે।

"બે હાથ ઉંચા કરીને હું આખા જગતને ચેતવી રહ્યો છું પરંતુ કોઈ મારુ સાંભળતું નથી. અર્થ અને કામનો હું શત્રુ નથી. અર્થ અને કામની ઉપાસના ભલે કરો. પણ તે ધર્મની આણમાં રહીને અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ માટે" આટલું એક સનાતન સત્ય માનવીને કહેવા માટે ઇતિહાસનો દ્રષ્ટાંત તરીકે ઉપયોગ કરીને મહર્ષિ વ્યાસે આખું મહાભારત રચ્યું છે. નસીબદાર હો તો વાંચી જજો.