ગીતાનું એક મહાવાક્ય છે કે –
કર્મણ્યેવાધિકારસ્તે મા ફલેષુ કદાચન ।
(શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા - ૨/૪૭)
કર્મ કરવામાં તારો અધિકાર છે. પરંતુ ફળ ભોગવવામાં તારો અધિકાર નથી. તું કર્મ કર પણ ફળની આશા રાખીશ નહિ. આ મહાવાક્યનો અર્થ કરવામાં થોડી ગેરસમજૂતી થવાનો સંભવ છે. ભગવાન એવું ના કહે કે તું કર્મ કર, પરંતુ ફળની આશા રાખીશ નહિ. તું આખો મહિનો નોકરી કર, પરંતુ પહેલી તારીખે પગાર માંગીશ નહિ અને લઈશ પણ નહિ. રેલવે-સ્ટેશનથી મજુર પાસે પોટલું ઉંચકાવીને હું તેને ગીતાનો ઉપદેશ કરું કે "ભાઈ, તું આ ગીતા વાંચ. કર્મ કરવામાં તારો અધિકાર છે. પરંતુ મજૂરીની પાવલી માંગવાનો તારો અધિકાર નથી." તો પેલો મજુર મને એવો જવાબ આપે કે, “મારે ગીતાનું જ્ઞાન જોઈતું નથી, પણ મજૂરીની મારી પાવલી જોઈએ છે. ગીતા તમે એકલા વાંચજો. મને મારી મજૂરીના ચાર આના આપી દો.” કર્મ કરે એટલે ફળ તો મળે જ. ફળ આપ્યા સિવાય કર્મ શાંત થાય નહિ.
તો ઉપર્યુક્ત મહાવાક્યનો અર્થ સ્પષ્ટ છે. કર્મ કરવામાં તારો અધિકાર છે, ફળમાં નહિ. એટલે કે કર્મ કરવામાં તું સ્વતંત્ર છે, પરંતુ ફળ ભોગવવામાં તું પરતંત્ર છે. કર્મ કરવું, ના કરવું, કેવું કરવું, કેવું ના કરવું, શુધ્ધ બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરીને તેમાં પ્રવૃત થવામાં તું સ્વતંત્ર છું, પરંતુ તેનું ફળ ભોગવવામાં તું પરતંત્ર છું. એટલે કે તારે ફળ ના ભોગવવું હોય તો પણ પરાણે ભોગવવું જ પડશે. તેમાં આનાકાની કે છટકબારી ચાલશે નહિ.
હું તમારે ત્યાં મહેમાન તરીકે જમવા આવ્યો. તમે મારે માટે દૂધપાક, પુરી, બે શાક, ભજીયા, વાલ, કઠોળ, ફરસાણ, અથાણાં, પાપડ, વગેરે અનેક વાનગીઓ બનાવીને મને પીરસી. તેમાં શું ખાવું, શું ના ખાવું, શું વધારે ખાવું, તેમાં હું સ્વતંત્ર છું. હું જે વાનગી વધારે ખાઉં તે વાનગી તમે મને વધારે ને વધારે પ્રેમથી પીરસ્યા કરો. મારી તબિયતને કઇ વાનગી અનુકૂળ છે તેનું ભાન મારે રાખવાનું છે, તમારે નહિ. હું નર્યા વાલ ખાઈશ તો મને ઝાડા થઇ જશે, એનું ભાન મારે રાખવાનું છે, તમારે નહિ. તમે તો રાજી થઈને મને વાલ જ પીરસ્યા કરો. ખુબ વાલ ખાવામાં હું સ્વતંત્ર છું - પરંતુ પછીથી કળશયા ભરવામાં અને જાજરૂ તરફ આખો દિવસ દોડાદોડ કરવામાં હું પરતંત્ર છું. તેમ કરવાથી હું છટકી શકું નહિ અને તેમાં તમારી અગર તો કોઈ સારા ડોક્ટરની પણ લાગવગ ચાલે નહિ.