ઇષ્ટદેવનું સ્મરણ-જાપ જીવને પ્રારબ્ધ ભોગવવામાં ઘણી જ મદદ કરે છે, તેમ શાસ્ત્રો અને સંતો કહે છે. રામનામ તો સંસારચક્રમાં ફસાયેલા જીવને ભવસાગરમાંથી મુક્તિ અપાવે છે તેવું સંતો કહે છે. નામજપ તો રામબાણ ઔષધ છે, જેનાથી જીવનો મોટામાં મોટો રોગ જેને 'ભવરોગ' કહે છે તે મટી જાય છે. આ વાત સાચી છે. પરંતુ નામ-જાપ તો રામબાણ દવા છે તે આયુર્વેદિક દવા જેવી છે, એલોપેથિક દવા કરતા હો તો તેમાં ચરી-પથ્ય પાળવાનું હોતું નથી. તમે તમારે ઇન્જેક્શન લેતા રહો, ગોળીઓ ખાયા કરો અને સાથે સાથે તેલ, મરચું, આંબલી પણ ખાધા કરો. એલોપેથિકમાં ચરી પાળવાનો આગ્રહ હોતો નથી. પરંતુ આયુર્વેદિક દવામાં બહુ જ કડક ચરી પાળવી પડે અને ચરી પાળવામાં જરા પણ ચૂક થઇ જાય તો તે દવા ફૂટી નીકળે અને દર્દીને ઉલટી અવક્રિયા કરે. એલોપેથિક દવા દર્દને દબાવે અને તાત્કાલિક રાહત આપે, પરંતુ રોગને જડમૂળમાંથી ઉખાડી શકે નહિ, જયારે આયુર્વેદિક દવા કડક ચરી પળાવે અને ધીમે ધીમે પણ રોગને જડમૂળમાંથી કાઢે.

રામનામ પણ આવું અમોઘ રામબાણ આયુર્વેદિક ઔષધ જેવું છે. જીવને જે ભવરોગ લાગુ પડ્યો છે તેનો તે જડમૂળમાંથી જ નાશ કરે અને જીવને ફરીથી પ્રારબ્ધ ભોગવવા જન્મ-મરણના ચક્કરમાં પડવા ના દે, તેનો મોક્ષ જ કરાવે. પરંતુ તે ઔષધ વાપરવામાં કડક ચરી પાળવી પડે. એક ભક્ત કવિએ આવી ચરીઓની યાદી આપી છે. તે નીચે પ્રમાણે વાંચી જાઓ:

હરિનું નામ રસાયણ સેવે, પણ જો પથ્ય પળાય નહિ

તો નામ રટણનું ફળ નવ પામે, ને ભવરોગ ટળાય નહિ

૧. પહેલું પથ્ય અસત્ય ના વદવું.

૨. નિંદા કોઈની થાય નહિ

૩. નિજ વખાણ કરવા નહિ સુણવા

૪. વ્યસન કશુંય કરાય નહિ

૫. પરધનને પથ્થર સમ લેખી કદી તે લેવાય નહિ

૬. પરસ્ત્રીને માતા સમ લેખી કદી કુદ્રષ્ટિ કરાય નહિ

૭. કર્યું કરું છું ભજન આટલું જ્યાં ત્યાં વાત કરાય નહિ

૮. હું મોટો મુજને સહુ પૂજે એ અભિમાન કરાય નહિ

આ ભક્ત કવિએ તો ચરીઓની મોટી યાદી આપેલી છે, તેમાંથી થોડીક ચરીઓ ઉપર પ્રમાણે જણાવી છે. તે તમામ અગર તે પૈકીની એક પણ ચરી જો માણસ ચુસ્તપણે પાળે તો તે માણસને નામજપની રામબાણ દવા લાગુ પડે અને પ્રારબ્ધ ભોગવવામાં ઘણી રાહત મળે. પરંતુ મારો અને તમારો અનુભવ છે કે આમાંની એક પણ ચરી આપણે ચુસ્તપણે પાળી શકતા નથી, તેથી આપણને પ્રારબ્ધ ભોગવવામાં રાહત મળતી નથી.

ઉપર્યુક્ત ચરી પાળનારા જીવો જગતમાં કરોડે કોક જ હશે. જો ઉપરની ચરીઓ ના પાળીએ તો આખી જિંદગી રામનામ લીધા કરીએ અગર લખ્યા કરીએ તો તે બધું નિરર્થક છે, ઊલટાનું તેનાથી માણસમાં hypocrisy અગર મિથ્યાચાર આવી જાય છે અને તે તેને નુકસાન કરે છે. માત્ર રામનામ લેવાથી જ જો જીવનો ઉદ્ધાર થતો હોય તો રામનામવાળી ટેપરેકર્ડ અથવા ગ્રામોફોન રેકર્ડનો જ પહેલો ઉદ્ધાર થઇ જાય. ઘણા માણસો આખી જિંદગી રામનામ લીધા કરે છે અને વ્યવહારમાં તેની ઉપર મુજબની ચરી પાળતા નથી, તેમનો કદાપિ ઉદ્ધાર થતો નથી અને થવાનો પણ નથી.

અખો ભક્ત સાચું કહે છે કે –

તિલક કરતા ત્રેપન વહ્યા, જપમાળાનાં નાકાં ગયા,

કથા સુણી સુણી ફૂટ્યા કાન, તો ય ના આવ્યું બ્રહ્મજ્ઞાન.

એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ,

તુલસી દેખી તોડે પાન, પાણી દેખી કરે સ્નાન.

તોય તેનો ભવરોગ માટે નહિ, કારણ કે તેને ઉપર્યુક્ત ચરીઓ પાળવી જ નથી. માણસ જો પહેલેથી ઉપર્યુક્ત ચરીઓ પાળે તો તેને રોગ થાય જ નહિ, એટલે દવાની તેને જરૂર જ ના રહે. અને ચરી ના પાળે તો તો પછી દવા લેવાની કોઈ જરૂર જ નથી. કારણકે દવા તેને ગુણ કરવાની જ નથી. ઉપર્યુક્ત ચરીઓ જો બરાબર પાળે તો રામનામ લો કે ના લો બંને સરખું જ છે, કુતરા, બિલાડા, ઘોડા, ગધેડા, પશુ-પક્ષી, કીડા, મંકોડા વગેરે રામનામ નથી લેતા, પણ દરેક જીવ ઉપર ભગવાનની સરખી જ કૃપા રહે છે.

ભક્ત કવિ આગળ એક બીજી જબરદસ્ત ચરી બતાવે છે, તે ચરી આ પ્રમાણે છે –

હું હરિનો, હરિ છે મમ રક્ષક, એહ ભરોસો જાય નહિ.

જે હરિ કરશે તે મમ હિતનું, એ નિશ્ચય બદલાય નહિ.