મૃત્યુનું માહાત્મ્ય

૧૧. મૃત્યુના ફાયદા

(૬) જિંદગીનું એકધારાપણું (ઘરેડ - Monotony) મટાડે છે.

ઘણા માણસોની જિંદગી એક પ્રકારનો ઢસરડો બની જાય છે. જીવે ત્યાં સુધી એકના એક પ્રકારના ઢસરડા કર્યા જ કરતો હોય. કોઈ ધ્યેય નહિ - કોઈ લક્ષ્ય નહિ - Target નહિ - કોઈ અભિલાષા - આકાંક્ષા - ઉત્સાહ - તરવરાટ કાંઈ ના મળે. માત્ર આખી જિંદગી ગદ્ધા વૈતરું કરે. ભૂખ લાગે કે ખાવા માંડે - ઊંઘ આવે કે ઊંઘી જાય - છેવટે મોત આવે ત્યારે મરી જાય. સવારે ઉઠે કે દુકાને જાય - ઓફિસે જાય - નોકરી-ધંધે જાય - સાંજ પડે કે ઘેર આવે - ખાય-પીએ - છોકરા-બૈરાની સેવા ચિંતા કરે અને પશુની માફક ઊંઘી જાય. પાછો બીજો દિવસ એ જ ગિલ્લી અને એ જ દાવ. એ જ મોઇ અને એ જ દંડો. દરજીનો દીકરો અને મોચીનો મગન જીવે ત્યાં લગી સીવે. ડોસો મરે ત્યાં સુધી દુકાને જવાના ધક્કા ખાય.

આવા જીવનના એકધારાપણાથી (ઘરેડથી) માણસ આખરે કંટાળીને નાસીપાસ થઇ જાય. Monotony harms creativity also. ખાબોચિયાંના દેડકાની માફક તેની જિંદગી એક બંધિયાર જેવી બની જાય અને તેથી જીવન આખું પ્રદુષિત દુર્ગંધવાળું થઇ જાય. Stagnant water gives bad smell. જીવન તો વહેતી નદી જેવું સ્વચ્છ અને સુવાસિત હોવું જોઈએ.

આખી જિંદગી એક જ જાતના ઢેકડા માર્યા - ભૂસકા માર્યા - ધુમાડાઓમાં બાચકા ભરાયા - છેવટે હાથમાં કાંઈ આવ્યું નહિ - જે પ્રાપ્ત કર્યું તે ખોવા માટે જ કર્યું. - આવી જિંદગીથી માણસને ઉબ આવી જાય. એની એ બૈરી - એના એ છોકરા - એના એ સગાં - એનું એ ઘર-ગામ-ધંધો-મજૂરી આખી જિંદગીમાં કોઈ નવીનતા (Charm) નહિ, કોઈ ઉત્સાહ નહિ - અને આવી એકધારી જિંદગીની ઘરેડમાંથી છૂટવાનો કોઈ ઉપાય પણ નહિ આવે વખતે જયારે માણસ હારીથાકીને ઢીલો પડી જાય - હતાશ થઇ જાય - ત્યારે મૃત્યુદેવ તેને આવી ઘરેડમાંથી છોડાવે અને નવું જીવન બક્ષી શકે. આ મૃત્યુનો મોટો ઉપકાર છે. મૃત્યુ સિવાય બીજી કોઈ દુન્યવી સત્તા તેને આ ઘરેડમાંથી છોડાવી શકે નહિ.

ઘણા માણસો આવી ઘરેડને જિંદગીની મસ્તી માને છે. અને પોતે પોતાની માનેલી મસ્તીમાં રચ્યા કરતા હોય છે. કોઈ પાન ખાવામાં મસ્તી માને, કોઈ દારૂ પીવામાં મસ્તી માને. ગધેડો ઉકરડા ઉપર આળોટતો હોય ત્યારે તે પોતાની જાતને મસ્ત માનતો હોય છે. પરંતુ તેને ભાન નથી કે જિંદગીની સાચી મસ્તી જે નરસિંહ - મીરા - તુકારામ - સુરદાસે જાણી છે તે જ ખરી મસ્તી છે. બાકીની દુનિયાની બીજી બધી મસ્તીઓ તો મૂર્ખાઓના અખાડા જેવી છે ઘરેડ-ઢસરડા જેવી છે.

એક સંત કવિ લખે છે કે -

કોઈ હાલમસ્ત કોઈ માલમસ્ત, કોઈ તૂટી મૈના સૂયૅમેં

કોઈ ખાનમસ્ત પહિરાન મસ્ત, કોઈ રાગ રાગીણી છુયેમે;

કોઈ અમલમસ્ત કોઈ રમલમસ્ત, કોઈ શતરંજ ચોપાટ જુયેમે

ઈક ખુદ મસ્તી બિનુ ઔર મસ્તી, સબ ગીરે અવિદ્યા કુએંમેં ||૧||

કોઈ અકલમસ્ત કોઈ શકલમસ્ત, કોઈ ચંચલતાઈ હાંસીમે

કોઈ વેદમસ્ત કોઈ તિબ્બમસ્ત, કોઈ મક્કેમેં કોઈ કાશીમેં.

કોઈ ગામમસ્ત કોઈ ઠામમસ્ત, કોઈ સેવકમેં કોઈ દાસીમે

ઈક ખુદ મસ્તી બિનુ ઔર મસ્તી, સબ ફસે અવિદ્યા ફાંસીમે ||૨||

કોઈ પાટમસ્ત કોઈ ઠાઠમસ્ત કોઈ ભૈરવમે કોઈ કાલીમે

કોઈ ગ્રંથમસ્ત કોઈ પંથમસ્ત, કોઈ શ્વેતપીત રંગ લાલીમે

કોઈ કામમસ્ત કોઈ ધામમસ્ત, કોઈ પૂરણમે કોઈ ખાલીમે

ઈક ખુદ મસ્તી બિનુ ઔર મસ્તી, સબ બંધે અવિદ્યા જાલીમે ||૩||

કોઈ રાજમસ્ત, કોઈ ગજવાજીમસ્ત, કોઈ છપ્પરમેં કોઈ ફુલેમેં

કોઈ યુદ્ધમસ્ત કોઈ ક્રુદ્ધમસ્ત, કોઈ ખડગ કુઠાર બસુલેમે;

કોઈ પ્રેમમસ્ત કોઈ નેમમસ્ત, કોઈ છીંકેમેં કોઈ ઝુલેમેં

ઈક ખુદ મસ્તી બિનુ ઔર મસ્તી, સબ પડે અવિદ્યા ચૂલેમેં ||૪||

યહ લૌકિક મસ્તી જહાં લગી બરનોઉ; સબ માયાકે દંગલમે

કૌન કરે તીનકી ગિનતી, સબ જક્કડ હૈ દ્રઢ સંક્લમે;

છિનમેં હૈ રૂષ્ટ તુષ્ટ છિનમેં યે, સ્થિતિ સદા અમંગલમે

ઈક ખુદ મસ્તી બિનુ ઔર મસ્તી, સબ દળે અવિદ્યા જંગલમેં ||૫||