ઘણી વખત માણસ દસ વરસ સુધી લકવાને કારણે ખાટલામાં પડ્યો રહે - બેઠો થઇ શકે નહિ - પડખું ફેરવી શકે નહિ; ઝાડો - પેશાબ પણ ખાટલામાં કરવા પડે, ઘરના બધા બૈરાં છોકરા રાતોના ઉજાગરા કરી કરીને થાકી જાય, દાક્તરો મહિને પાંચસો - હજાર રૂપિયાની દવાઓ ખવરાવે અને ઇન્જેક્શનો માર્યા કરે. ઘરના બધા અને બીજા સગાં પણ 'હવે તો ડોસો છૂટે તો સારું' એમ દિવસમાં પચાસ વખત બોલતા સંભળાય. ડોસાને પણ બંધનરૂપ થયેલા શરીરથી પુરેપુરો કંટાળો આવી ગયો હોય, 'હવે તો ભગવાન છોડે તો સારું - ભગવાન મારુ પાનિયું ક્યારે કાઢશે?' એમ વારંવાર ડોસો આખો દિવસ વલોપાત કરતો હોય છતાં માગ્યું મોત મળતું ના હોય પરંતુ આઘું ને આઘું ઠેલાતું હોય, ઘરના પણ બધા કાયર થઇ ગયા હોય કે આ ડોસો મરે તો સારું - તો ઘરનાને બધાને રોજ રાતના ઉજાગરા કરવા મટે - દાક્તરને મહિને દવાના પાંચસો - હજાર આપવાના મટે - ખાટલો ઉપડી જાય તો ખૂણો ખાલી થાય તો ત્યાં ટી. વી. ગોઠવવાની વ્યવસ્થા થઇ શકે અને વધારામાં ડોસો મરે તો તેનો સવાલાખનો વીમો પાકે તો તેનું વ્યાજ આવતું થાય.
આવી ગણતરીથી ઘરના બધાયની પ્રબળ ઈચ્છા હોય કે, ડોસાનું શરીર છૂટે તો સારું. ડોસાને પણ બંધનરૂપ થયેલા શરીરથી છૂટવાની ખુબ ખુબ ઈચ્છા હોય, પરંતુ તેને છોડાવે કોણ?
પશ્ચિમના દેશોમાં તો શારીરિક પીડાથી ભયંકર કષ્ટ પામતા માણસને ગોળીથી ઠાર કરી દેવાય છે અગર તો ઝેર દઈને મારી નાખવામાં આવે છે. આને Mercy death કહે છે. આપણા દેશમાં ડોસાને ઝેર આપીને કોઈ મારી નાખતું નથી, આવા mercy deathનો પ્રયોગ કરવાનો પણ કોઈને જીગર ચાલે નહિ. આવી વિષમ પરિસ્થિતિમાં એકમાત્ર મૃત્યુદેવ જ છે જે આ ડોસા ઉપર કરુણા કરીને mercy death દ્વારા ડોસાને બંધનરૂપ થયેલા શરીરથી છુટકારો કરાવે અને પછી તેને નવો નકોર પેટીપેક દેહ (brand new body) શરીર અપાવે. આ મૃત્યુની (મૃત્યુ સ્વરૂપ પરમાત્માની) અત્યંત કરુણા છે.
ઘણા ડોસાઓને તો શરીર ચીથરા જેવું થઇ ગયું હોય તો પણ છોડવાનું મન થતું નથી. માથાના તમામ વાળ સફેદ થઇ ગયા હોય, તાલ પડી ગઈ હોય, ડાચાં બેસી ગયા હોય, આંખે અંધાપો આવ્યો હોય, કાનના દેવ ઉઠી ગયા હોય, ગળાનો અવાજ ઘોઘરો થઇ ગયો હોય, જીભ ટૂંકી થઇ ગઈ હોય, કરોડના મણકા ખસી ગયા હોય, કેડો સાવ ભાંગી ગઈ હોય, ઢીંચણના મજાગરા લપટા પડી ગયા હોય અને કડાકા બોલતા હોય, શરીર લથડિયાં ખાતું હોય, ધડ ઉપર માથું સતત ડોલ્યા કરતુ હોય; ડાયાબિટીસ, બ્લડપ્રેશર, હાર્ટ એટેક, કિડની, મસા વગેરે જાતજાતના રોગોનું જાળું શરીર થઇ ગયું હોય; શરીર ઉપર જાતજાતના ઓપરેશનો કરીને શરીર ઉપર જાતજાતના થીગડાં માર્યા હોય તો પણ માણસને આવું ચીથરા જેવું શરીર છોડવાનું પણ મન થતું નથી. છોકરો અને છોકરાની વહુના, ખાટલામાં પડ્યો પડ્યો ઠુહણા ખાતો હોય અને પોતાની સગી બૈરી પણ ગાળો દેતી હોય તો પણ માણસને શરીર છોડવાનું મન થતું નથી.
શંકરાચાર્ય કહે છે તેમ -
અંગં ગલિતં પલિતં મુંડં, દશન વિહિનમ જાતં તુંડમ |
વૃદ્ધો યાતિ ગૃહીત્વા દંડં, તદપિ ન મુંચતી આશા પિંડમ ||
આ ડોસો અહીં શરીર છોડે તો અહીં ભલેને તેના છાજીયા લેવાય પરંતુ જ્યાં તેને તેનું નવું શરીર મળે (જન્મ લે) ત્યાં તો તેના નામની સાકરો વહેંચાય, અને તેની ફોઈઓ અને માસીઓ તેને માટે ઝભલા-ટોપી ને ચાંદીના ઘૂઘરા લઈને તેને રમાડવા આવે તે કેટલું સરસ કહેવાય? એટલો પણ વિચાર આ ડોસો ખાટલામાં પડ્યો પડ્યો ગંધાય છે તો પણ કરતો નથી.
મૃત્યુ દેવ આવા કમનસીબ જીવો ઉપર દયા કરીને તેમને બંધનરૂપ શરીરથી છોડાવે છે. આ મૃત્યુદેવનો મહાન ઉપકાર અને મહિમા છે.